تاریخچه و معرفی رشته والیبال

تاریخچه والیبال در جهان

والیبال در روز 2 فوریه 1895 میلادی مصادف با 20 بهمن 1273هجری شمسی،توسط ویلیام جی مورگان ابداع شدو معرفی شد.ویلیام جی مورگان (مورگان متولد سال ۱۸۷۰ در شهر نیویورک بود که پس از تحصیل در کالج جوانان مسیحی مسئولیت تهیه برنامه‌های ورزشی برای سلامتی و تندرستی مردان به او واگذار شده بود)مدیر تربیت بدنی کالج Y.M.C.A در شهر هولیوک ،ایالت ماسا چوست امریکا بود.البته در آن زمان نام این بازی( مینتونت )بود.
بعد از اینک دوست ویلیام جی مورگان یعنی جیمز نایست،ورزش بسکتبال رو در سال 1891 ابداع کرد.مورگان با ترکیب ورزش های بسکتبال و تنیس(این بازی توپی همانند توپ بسکتبال و توری همانند تور تنیس داشت).ورزشی مفرح و جدید رو برای دانشجویانش ابداع کرد.او با استفاده از تور تنیس که به دو طرف زمین چمن ورزشی بسته میشد و نوعی توپ بسکتبال سبک که به دست ها اسیب نمیرساند.این ورزش تا سال ۱۹۰۰ توپ مخصوصی برای خود نداشت و با هر توپی – از جمله توپ بسکتبال – آن را بازی می‌کردند. هدف هر تیم آن بود که توپ را در زمین حریف فرود بیاورد و در این راه توپ در دست یاران خودی می‌چرخید. در سال ۱۹۱۲ امتیازهای هر گیم ۲۱ تعیین شد و ارتفاع تور نیز بیشتر شد.فیلیپینی‌ها اولین قانون مدون برای این بازی را در سال ۱۹۱۶ تهیه کردند و به دنبال آن در سال ۱۹۲۸ اتحادیه والیبال ایالات متحده آمریکا تشکیل شد و به وضع قوانین این ورزش اقدام کرد. این بازی مفرح و دوست داشتنی را شروع کرد و از ان موقع بود که این ورزش به سرعت از یک کالج به کالج دیگر و از شهری به شهر دیگر معرفی و منتقل شد،تا جایی که این ورزش بعد از یک سال مورد توجه تمامی مردم ایالت امریکا بود.در سال 1896 کمیته بین المللی ورزش دانشگاه از او دعوت کرد تا در یک کنفرانس قوانین و مقررات ورزش ابداعی خود را در حضور اساتید دانشگاه توضیح بده.مورگان تصمیم گرفت کنفرانس را در همان سالن ورزشی دانشگاه تشکلی دهد ،در انجا تعدادی از دانش اموزانش را به دو گروه تقسیم کرده بود و در حین بازی انها نقطه نظرات خود را برای اساتید و اعضای کمیته شرح می داد.
پروفسور آلفرد تی هالستید بعد از این کنفرانس و با دیدن نحوه بازی پیشنهاد نام جدید برای این ورزش را داد که این ورزش از مینتونت به والیبال تغییر نام پیدا کند چراکه حرکت و نمود اصلی این بازی در رد و بدل شدن توپ از روی تور است.مورگان این پیشنهاد را پذیرفت و نام این ورزش به والیبال تغییر پیدا کرد.
والیبال در ابتدا بازی ای سالنی بود در مکان های سرپوشیده انجام میشد ولی بعد ها توسط خود بازی کنندگان این ورزش به یکی از ورزش های دوست داشتنی در ساحل ها پارک ها تبدیل شد.

والیبال در ایران

لیگ برتر والیبال ایران توسط استاد ابراهیم نعمتی در سال 1354 با عنوان جام پاسارگاد با شرکت 12 تیم آغاز شد و سرانجام تیم دهانیات تهران قهرمان این لیگ شد.استاد نعمتی اولین داور جهانی والیبال ایران در سال 1354 بود.در سال 1355 این جام با همان 12 تیم ادامه یافت و استقلال تهران عنوان قهرمانی را از آن خود کرد.در سال 1356 مسابقات با شرکت 10 تیم آغاز شد که به سال 1357 نیز کشیده شد و استقلال بار دیگر بر سکوی اول تکیه زد.
اما در سال 1357 با اوج گیری انقلاب اسلامی ایران تشکیلات ورزش و والیبال دچار تغییراتی شد و لیگ برتر در دستور کار قرار نگرفت. بالاخره در اواخر سال 1368 با انتصاب محمدرضا یزدانی خرم به عنوان ریاست والیبال از سوی دکتر حسن غفوری فرد، رئیس وقت سازمان تربیت بدنی ،تحولاتی اساسی در ساختار والیبال به وجود آمد و لیگ برتر والیبال توسط سیدرضا هدایتی، هفتمین داور جهانی والیبال که مسئول اجرایی لیگ برتر شده بود، راه اندازی شد. در سال 1368 هم اولین دوره جام حذفی باشگاه های والیبال ایران انجام گرفت که استقلال تهران با غلبه بر تیم گنبد قهرمان شد.از سال 1366 تا 1368 مسابقات والیبال ایران به صورت استانی انجام می شد که تهران قهرمان سه دوره لقب گرفت. از سال 1369 لیگ برتر والیبال با شرکت 10 تیم تحت عنوان جام فجر شروع شد و تا سال 1377 که با این نام ادامه داشت.هر سال تعداد تیم ها به صورت عجیبی زیاد یا کم می شد. 8 تیم،11 تیم، 5تیم، 9 تیم و… تا اینکه در سال 1383 مسابقات با حضور 18 تیم انجام شد.

تصویب قوانین بازی والیبال

در سال1917امتیازهای هر گیم از ۲۱ به ۱۵ تغییر کرد.
در سال 1920 تعداد ضربات برای هر طرف به ۳ محدود شد.
در سال 1922 اولین دوره رسمی مسابقات در بروکلین با حضور ۲۷ تیم از ۱۱ ایالت آمریکا برگزار شد.
در سال 1930 اولین بازی والیبال ساحلی دو نفره انجام شد.
در سال 1947فدراسیون بین‌المللی والیبال (به فرانسوی: Federation Internationale De Volley Ball) به اختصار FIVB تشکیل شد.
در سال 1948اولین دوره مسابقات رسمی والیبال ساحلی انجام شد.
در سال 1949 اولین دوره مسابقات قهرمانی والیبال جهان در شهر پراگ، چکسلواکی برگزار شد.
در سال 1964 والیبال برای اولین بار به جمع ورزش‌های المپیکی پیوست.
در سال 1978 والیبال ساحلی از ورزش‌های رسمی بازی‌های جهانی شد.
در سال 1986 والیبال ساحلی دو نفره نیز به عنوان ورزش رسمی المپیک شناخته شد.

مشخصات زمین بازی والیبال

طول زمین والیبال 18 متر و عرض آن 9 متر میباشد.
زمین توسط خطوطی به عرض ۵ سانتیمتر علامت گذاری می‌شود. این اندازه‌گیری از گوشه زمین است.
خطی به عرض ۵ سانتیمتر میان خطوط کناری در زیر تور کشیده شده‌است و زمین را به دو قسمت مساوی تقسیم می‌کند و به اسم خط مرکزی شناخته می‌شود.خط مرکزی جدا کننده دو تیم از یکدیگر است.
خطوطی به طول ۹ و عرض ۵ سانتیمتر در ۳ متری خط مرکزی بطور موازی کشیده شده‌است و به عنوان خط پایان شناخته می‌شود. منطقه حمله به خط مرکزی محدود است.
در هر قسمت زمین، منطقه سرویس توسط دو خطوط به طول ۱۵ و عرض ۵ سانتیمتر مشخص شده و در بیست سانتیمتری خط پایان و عمود بر آن قرار گرفته‌است. یکی از این خطوط در امتداد خط کناری و دیگری در ۳ متری سمت چپ خط کناری راست قرار گرفته‌است.

مناطق زمین والیبال:

– منطقه 2:قسمت زیر تور طرف راست زمین.

– منطقه 1:پشت منطقه 2 قسمت عقب زمین.

– منطقه 3:قسمت زیر تور وسط زمین.

– منطقه 6:پشت منطقه 3 زمین.

– منطقه 4:قسمت زیر تور طرف چپ.

– منطقه 5:پشت منطقه 4 در قسمت عقب زمین.

مشخصات تور والیبال

طول تور ۵/۹ و عرض آن ۱ متر است. و از سوراخ‌های مربع شکلی به ضلع ۱۰ سانتیمتر تشکیل شده‌است. پارچه‌ای از جنس کتانی به ضخامت ۵ سانتیمتر به لبه بالایی تور دوخته شده‌است.
ارتفاع تور از مرکز زمین ۲.۴۳ متر است. ارتفاع تور برای بزرگسالان و کودکان متفاوت است و تعیین ارتفاع تور برای خردسالان و نوجوانان به عهده مجمع ملی است. هر دو انتهای تور از زمین به یک فاصله هستند و نباید حتی ۲ سانتیمتر بالاتر از اندازه مقرر باشند.پارچه‌ای از جنس کتانی که عرض آن ۵ سانتیمتر بوده و سفید رنگ می‌باشد، در کناره‌های تور و عمود بر لبه‌های آن کشیده می‌شود.
تور برای بانوان ۲/۳۳ است.

مشخصات توپ والیبال

توپ به شکل گرد و کروی است و از جنس چرم است. قسمت رویی توپ به سه رنگ زرد، آبی و سفید است. ویژگی‌های آن عبارتند از:
پیرامون: ۶۵ تا ۶۷ سانتیمتر
وزن: ۲۶۰ تا ۲۸۰ گرم

تیم‌ها

هر تیم دارای 6 بازیکن است.
سه بازیکن در خط جلو و سه بازیکن در خط عقب قرار می‌گیرند.
هر تیم 6 تعویض دارد و هر بازیکن می‌تواند ۲ بار تعویض شود، یعنی هر بازیکن می‌تواند یک بار داخل و یک بار خارج شود.
زمانی که توپ در زمین وارد می‌شود، بازیکنان می‌توانند برای پرتاب توپ به هر نقطه‌ای از زمین بروند، حتی اجازه دارند که برای جلوگیری از تماس توپ با زمین، به خارج از زمین بروند.
بیشتر حمله‌ها شکل می‌گیرد به همین دلیل بازیکنان در مرکز زمین می‌ایستند ، به طوری که یکی از آن‌ها در نزدیک تور ایستاده و بقیه بازیکنان شکل w را تشکیل می‌دهند.معمولا ضربه ی اول متعلق به پاسور نمی باشد و هنگام دریافت، بازیکنان باید توپ زده شده توسط تیم مقابل را به دست پاسور رسانده تا او توپ را از تور رد کند.

داورها و مسئولین

داور در کنار زمین بالای تور قرار گرفته و ناظر بر اجرای مسابقه بوده و یک سوت در دست دارد که هنگام شوع،پایان و یا خطاهای بازی سوت را به صدا در بیاورد. سرداور نیز مقابل او قرار می‌گیرد. هر مسابقهٔ والیبال دو داور اصلی دارد یکی داور اول که در بالای تور می‌باشد و دیگری داور دوم می‌باشد که روبروی داور اول می‌ایستد و در مواقعی خاص اجازهٔ سوت زدن نیز دارد. چهار داور خط دور تا دور زمین والیبال می‌ایستند و با پرچمی در دست داور اول را در امر قضاوت یاری می‌دهند. دو داور هم پشت میز منشی هستند یکی داور منشی و دیگری هم کمک منشی که کار ثبت امتیازات، تعویض‌ها و اخطارها را بر عهده دارند. سرداور هم به عنوان ناظر می‌بایست در تمام دیدارها حضور داشته باشد.

شروع بازی والیبال

بازی والیبال با سرویس زدن توپ توسط یک فرد از یک تیم شروع می شود. هر تیم برای عبور دادن توپ حق دارد تا سه ضربه متوالی به توپ ضربه بزند و آن را حواله زمین حریف کند. یک بازیکن نمی تواند هر سه ضربه را بزند، بلکه فقط می تواند دو بار به توپ ضربه بزند،البته نه دوبار پشت سرهم،بلکه بین دو ضربه باید یکی از هم تیمی هایش ضربه دیگری به توپ وارد کند(ضربات یک بازیکن نمی تواند پیاپی باشد). این سه تماس می تواند یک پاس، آبشار و ضربه باشد، اما می تواند هر سه تماس به صورت سه پاس یا هر ترکیب دیگری از انواع ضربات انجام شود. هر رالی (امتیاز گیم) تا وقتی که توپ با زمین برخورد کند، یا یکی از قوانین بازی نقض شود، ادامه خواهد داشت.و با سوت داور متوقف یا تمام میشود.

برنده مسابقه والیبال

تیمی که بر طبق قوانین بازی بیشترین تعداد امتیازات را بگیرد(بیشترین توپ را در زمین حریف بخواباند) برنده بازی است. تیم برنده باید حداقل دو امتیاز بیشتر از حریف خود بگیرد. ینی اگر هردو تیم باهم به امتیاز 21 برسند تیمی که برنده میشود حداقل باید امتیاز 23 را بگیرد تا گیم(بازی) خاتمه پیدا کند.تیمی که در یک گیم برنده می شود، به طرف دیگر زمین میرود، یعنی دو تیم در دو طرف زمین جابجا می شوند. گیم بعدی با امتیاز صفر بر صفر شروع می شود و دوباره بازی را از سر می گیرند. در مسابقه پنج گیمی تیمی برنده محسوب می شود که سه گیم (ست) را برنده شود.